Көмір тапшылығына тоқтау салынды
Шұбаркөл көмірінің өндірушісі мен «ҚТЖ-Жүк тасымалы» АҚ осы сценарийдің дамуына мүмкіндік бермейді.
Еске салайық, 2017/18 жылыту маусымының басында халық үшін тұрмыстық көмір сатып алу қиындықтары Батыс Қазақстаннан басқа еліміздің барлық өңірлерінде туындады. Қыркүйек айынан бастау алған суық күз бірқатар проблемаларды айқындады: түпкір елді-мекендердегі көмір жетіспеушілігі, отынды мерзімінен бұрын тасымалдау бойынша әкімдіктер мен тасымалдаушылардың алдын-ала келісілмеген іс-әрекеттері, халықты ертерек даярлау туралы түсіндірме ақпараттың жоқтығы. Нәтижесінде барлық проблемаларды шешу нәтижесінде тұрмыстық көмір жетіспеушілігі туындады.
Үкімет ауа-райын айыптаса, теміржол тасымалдаушылары «Шұбаркөл көмір» және «Қаражыра» қарапайым көмір өндірушілеріне нұсқады. Олар өз кезегінде вагондардың жоқтығына сілтеді. Сынның бір бөлігі жасанды дүрбелең құрып, бағаны көтергені үшін айыпталушы делдалдарға тиді. Abctv.kz биылғы жылдың жылыту маусымында былтырғы теріс сценарийдің қайталану қаупінің бар-жоқтығы туралы анықтауға тырысты. Сөз байласқандар айыппұл төледі. Экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау комитеті abctv.kz сұрауына қатысты, 2017/18 жылу маусымында көмір тапшылығы мен бағаның көтерілу фактілері бойынша үш көмір өндіруші компания мен 96 көтерме және бөлшек жеткізушілерге қатысты 21 тергеу басталғандығы жайлы хабарлады. ТМРжБҚК деректері бойынша қазіргі уақытта 20 тергеу ісі аяқталды, оның ішінде 12 бұзушылық фактісі анықталды.
Осылайша, «Қаражыра» АҚ көмір өндірушісіне қатысты зерттеу компанияның Шығыс Қазақстан облысындағы көмір нарығында бес көтерме жеткізушілердің (делдалдардың) экономикалық қызметін үйлестірілуін көрсетті. Сонымен қатар, еліміздің он аймағында картель жасасқан және келісілген баға өсіміне қатысты деген 49 делдалдың үстінен 11 тергеу аяқталды. Салынған айыппұлдардың жалпы сомасы 299 миллион теңгені құрады. Қарағанды облысының шекарасындағы көмір нарығында Комитет тергеу жүргізді, оның нәтижесі бойынша шұбаркөл көмірінің үш дилеріне қатысты бәсекелестікке қарсы келісілген әрекеттердің фактілері анықталды. Сондай-ақ, монополияға қарсы орган материалдардың сотта жатқандығы туралы хабарлады. Сонымен қатар, комитет картель негізінде бағаны көтеру бойынша «Шұбаркөл көмір» АҚ, «Қаражыра» АҚ, «Майкүбен Вест» ЖШС - үш ірі өндірушіге қатысты тергеу жүргізді. Жалпы алғанда, ТМРжБҚК облыстардың шекарасындағы көмір сату нарығында разрезден тұтынушыға дейін үш немесе одан да көп делдалдардың бар екендігі туралы анықтады. Сондай-ақ, баға айырмашылығы кен орнына дейінгі қашықтыққа байланысты бірнеше есе өседі. Вагондар болды, бар және болады. abctv.kz түсініктемесінде «ҚТЖ-Жүк тасымалы» АҚ биылғы жылыту маусымының қарсаңында компанияның бастамасымен Энергетика министрлігінің, «Самұрық-Қазына» қорының және облыс әкімдіктерінің алаңдарында сатып алу жоспарын күзгі-қысқы кезеңнен жазғы уақытқа қайта бөлу арқылы көмірді бірыңғай тасымалдауды ұйымдастыру туралы айтып берді.
Сондай-ақ, «Қазтеміртранс» АҚ жекеменшігінің ашық вагондар паркі өткен жылмен салыстырғанда 5,7 мың бірлікке артты. Компания отандық тасымалдаушының ел ішіндегі қажеттілікті қанағаттандыру үшін және әлеуметтік маңызы бар жүктерді жеткізу үшін жеткілікті жылжымалы құрамға ие екендігін атап өтті. «Компанияда Қазақстанның өңірлеріне көмір тасымалдауды қамтамасыз ететін вагондардың жеткілікті саны бар. «ҚТЖ» ҰК» АҚ паркінде орташа есеппен 29 мың жартылай вагон (барлық иелердің) іске тартылады, олардың 17,5 мың жартылай вагоны «Қазтеміртранс»АҚ-на тиесілі. Көмір өнімдерін экспортқа және ел ішінде тасымалдауды ұйымдастыруға 18 мыңға жуық жартылай вагон тартылды, оның ішінде 11 мың жартылай вагон «Қазтеміртранс» АҚ-на тиесілі екендігі туралы баспасөз қызметі хабарлады. 2018 жылы «КТЖ-Жүк тасымалы» 106,5 млн. тонна көлемінде көмір тасымалдауға, оның ішінде Қазақстандық тұтынушыларға - 71,9 млн. тонна, экспортқа - 34,6 млн. тонна тасымалдауды болжауда. Жоспарланған көлем 2017 жылғы тасымалдау көлемінен 3,5%-ға жоғары екендігі туралы компанияда нақтылады.
Баспасөз қызметі «Шұбаркөл Көмір» АҚ-ның Ресейге көмір экспортын қамтамасыз ету үшін айына жеті мыңнан астам жартылай вагондар іске тартылатындығы туралы түсіндірді. Бұрын вагондар айналымы 45 тәулікке дейінгі уақытты құрайтын. Өткізілген келіссөздер мен қабылданған шаралардан кейін, жүк жөнелтушілер мен бағдарлау жөніндегі «РЖД» ААҚ бірлесе отырып жартылай вагондар айналымын 15 күнге жеткізді, бұл қажетті вагондар паркін жеті мыңнан екі мыңға дейін қысқартуға және осы бағытта жылдық тасымалдау көлемін 1,5-2 млн-нан 4 млн.тоннаға дейін жеткізуге мүмкіндік берді. Ал тапшылық болды ма? Дәстүр бойынша, шұбаркөл көмірі халық арасында үлкен сұранысқа ие. Өткен жылы отынның болмауы тұтынушыларды басқа маркалы көмір сатып алуға мәжбүр етті. Осыған байланысты, бұл көмір тапшылығы не себептен туындағандығы туралы компанияның өз пікірін білу қызықты. Мысалы, «Шұбаркөл Көмір» АҚ вице-президенті Андрей Сафонов 2018 жылдың қаңтарында «Астана» телеарнасына берген сұхбатында тапшылықтың қатты аяздан туындағандығы туралы айтты. «Бізді тығырыққа да, вагонға да кіргізді – бұл бірінші он күндік.Кәсіпорын шалғай далада, бәрінен алыс жерде орналасқан, қала жылынбайды, қар тоқтататын ешнәрсе жоқ ... сыртта желмен қырық градус – техника жұмыс үстінде тоқтайды». Астанада 19-22 маусым аралығында, өткен аптада өткен Дүниежүзілік тау-кен конгресінің сыртында «Еуразиялық топ» ЖШС басқармасының төрағасы Серік Шахажанов abctv.kz сайтына берген сұхбатында, бұл разрездее қыс мезгілінде ешқандай үзіліс болмағандығын айтты. «Тиелім кезінде кішігірім проблемалар болды, бірақ көмір өндіру бойынша бос тұрып қалу болмады. 2017 жылы көмір өндірісі 2016 жылға қарағанда жоғары. Биыл біз өндірісті 10 пайызға арттырамыз. Жалпы, жазғы маусымда 900 мың тонна жүк жөнелтіледі. «ҚТЖ»-мен жүк тасымалдау проблемалары жоқ. Экспорттық келісімге қол қойылды, біз ресейлік порттар арқылы көмірді ауыстырып тиеу көлеміне квота белгілеу бойынша үкіметпен жұмыс істеп жатырмыз», - деді басқарма төрағасы. Айта кету керек, компания 2400 вагон сатып алды, олар қазір көмір тасымалдау үшін пайдаланылады. Сондай-ақ, Шахажанов «Шұбаркөл көмір» көмірдің бөлшек саудасымен айналыспайды, ал тек b2b форматындағы еншілес емес компаниялармен ғана жұмыс істейді.
abctv.kz
