К?п іздеген к?мбе ?стінен шы?ады
Арман шынды??а айналды. ?ТЖ-ны? «т???ышы» - отанды? тепловоз сапар?а аттанды! Ал?аш?ы локомотив теміржол к?лігіндегі машина жасау базасын ?оз?алыс?а келтірумен бірге ел мерейін, ?лт рухын к?теріп тастады. Ж?мыс жол?а ?ойыл?ан со?: ?з технологиясымен жабды?тал?ан зауыт пен ?з ?німі – «Эволюшн» тепловозын к?ргенде «Gеnеral Electric transportation» ?кілдері шыдап т?ра алмады... «?аза?стан локомотив ??растыру зауыты» А? акциясыны? 20 пайызын ?олма-?ол сатып алды. Инвестор болу жайын екі жыл са?ыздай созып келген американды?тар осылайша бір-а? с?тте шешті. Басты себеп, жа?а нары? – ТМД ке?істігін игеруде табанды, тындырымды, жауапты, со??ы технология?а ?мтыл?ан «?ТЖ» ?К» А?-дан ?алыспау болса, екіншісі, фирмалы? - «Gеnеral Electric» белгісін ?аза?станды? ?ндірісте де са?тап ?алу еді. Сонымен, «жа?сы болса? жа?ын к?п» деген осы екен.
«?аза?стан темір жолы» ??» А? а?ыры м?ратына жетті. Тозы?ы жете баста?ан тепловоз паркін ауыстыруда енді ешкімге кіріптар болмаспыз. ?йткені локомотив ??растыру зауытыны? м?мкіндігі алдымен ішкі нары?ты ?теуге ба?ыттал?ан. 2010-2014 жылдар?а арнал?ан таратпау (локализация) ба?дарламасына сай 409 машина шы?ару жоспарланса, оны? 291-і ішкі, 118-і сырт?ы нары? – ТМД елдеріне кетуге тиіс. Маркетингтік зерттеулер жа?а машина?а Балты? жа?алауында?ы темір жол ?кімшіліктеріні? де ?ызы?ушылы? танытып отыр?анын к?рсеткен. Ал Якутия темір жолыны? ?кілдері зауыт?а ?дейілеп келген. Шеберлік бірте-бірте келетін ?асиет, бірінші машинаны жинау?а биыл ?ш ай ж?мсалса, 2010 жылы 38-і, ар?ы жылы 92-сі шы?арылу?а тиіс. Сонды?тан ??растырушыларды? к?здеген жоспары ?те ?ома?ты. Оны? шет жа?асымен зауыт директоры Мейрам?али Тілеужанов т?саукесер салтанатында былайша таныстырды:
- Басты жетістіктерді? бірі, конструкторлы?-технологиялы? бюро мен а?паратты?-технологиялы? б?лім ??рды?. «Gеnеral Electric» компаниясында?ы ж?мыс процесін ?зімізде ?ндіріске енгізіп жат?ан солар. Б?гінге дейін жо?ары технологиялы 1200-ге тарта жабды? орнатылды, барлы?ы ба?дарламамен бас?арылады, машина жасау саласында ?лемге таныл?ан брэндтік ?німдер. ?азір ?ол?а алынып жат?ан жауапты да ?зекті – тепловоз рамасы соларды? к?мегімен жиналуда. 269 ж?мысшыны? жартысы Петропавл мен Павлодарда?ы машина жасау зауыттары, бас?а да к?сіпорындарда т?жірибеден ?тті. 2013 жылды? со?ына дейін ?осымша 400-ге жуы? ж?мыс орны ашылып, ?йым м?шелеріні? саны 700–ге жетеді.
Тепловоз рамасы ?ндірістегі отанды? ?лесті бірден 18 пайыз?а жеткізбек. Конструкторлы?-технологиялы? б?лім локомотив отсектарын шы?ару?а дайын деп хабарлады директор. Сонымен, ?аза?станды? ?лес 2011 жылы екі есеге ?л?айма?. Одан ?рі ?ома?ты б?ліктері – тележка, машинист кабинасы ж?не бас?а ?осал?ы б?лшектері игерілсе, 2015 жылы ?лесіміз 52 пайыз м?лшерінде т?ра?тайды. Директорды? орынбасары Н?рланбай Рыс?аловты? айтуына ?ара?анда «Эволюшнні?» бесінші «?рпа?ы», магистральды тепловозды тартым паркі иелеріне ке?інен таныстыру ма?сатында болаша?та семинарлар ?йымдастыру, ТМД ж?не алыс шетелдерден мамандар ша?ыруды? жоспары мен дайынды?ы жасалуда.
Т?саукесер р?сімінде «?аза?стан темір жолы» ?К» А? президенті Ас?ар Мамин ж?не «Gеnеral Electric transportation» компаниясыны? президенті ж?не бас ат?арушы директоры Лоренсо Симонелли локомотив ??растыру зауытыны? арты?шылы??а ие акциясыны? 20 пайызын сату туралы келісімге ?ол ?ойды.
Конвейрден шы??ан ал?аш?ы тепловозбен зауыт ж?мысшыларын Премьер министр К?рім М?сімов ??тты?тады. «?аза?стан темір жолы секілді мы?ты компания, к?сібіне адал сіздер секілді шеберлермен кез-келген тапсырманы орындап шы?амыз. Индустриалды? ба?дарламаны? іске ас?анына осы локомотив д?лел» деді.
К?сіпорынны? жа?а еншілесі Л. Симонелли: «Ал?аш?ы локомотив «Gеnеral Electric” пен «?ТЖ» ?К» А? арасында?ы ж?мысты? н?тижелі екендігіні? белгісі. Жобаны стратегиялы? ?ріптестер арасында?ы стратегиялы? ?атынас деп ба?алаймын. Табысты? жа?а биіктеріне алда?ы уа?ытта да жете береміз деген ?міттемін» деді.
Дегенмен, тепловоз ??растыру ?лкен істі? бастамасы ?ана. Басты м?селе, сапалы болуында. Осы пікірді зауытта?ы техникалы? ?ада?алау б?ліміні? басты?ы Ержан Ахметовке білдіргенде жауабы мынадай болды:
- Жігіттерде ж?мыс?а деген ынта-жігер керемет. Теміржолда?ы машина жасау базасын ?алыптастырушы солар. Бірінші локомотив б?кіл елімізді? де ма?танышы, сонды?тан тиісті де?гейде жиналды деп айта аламын. О?ан д?лел, ?абылдау кезінде небары он ша?ты ескерту жасалды. Ал А?Ш-та б?л к?рсеткіш 50-60-?а шамасында, себебі онда?ы ж?мыс конвейрмен ат?арылады. ??растыру ж?не сынау шараларыны? б?рі General Electric компаниясы ?кілдеріні? ба?ылауымен ж?ргізілді. ?она?тар ж?мысымыз?а «жа?сы» деген ба?а берді.
«Эволюшнді» жа?сы білетін мамандарды? бірі, Сары?зек айналым депосыны? машинист-н?с?аушысы ?лімжан Ерм?хамбетов. Американды? тепловозды 2-сыныпты машинисті? бас?ар?анына бір жыл?а таяды. Машинаны сипатта?анда ж?зі жадырап сала берді:
- Тамаша техника, машинистер бригадасына керемет жа?дай жасал?ан. Айна мен ?йнекті ?ырау шалмайды, жылыту ж?йесі бар. Кабина?а кондиционер, электр плитасы, то?азыт?ыш орнатыл?ан. ?ай т?стан май, солярка тамшылар деп басы? ауырмайды. Барлы? ж?мысты борт компьютері тындырады. Машинистке ?алатыны, ?оз?алыс ?ауіпсіздігін ?ада?алау ?ана.
Сары?зек-?шт?бе телімінде ?детте 3400 тонна тасымалдаймыз. Б?рын ол ж?мыс?а екі секция жегілсе, ?азір «Эволюшн» (жал?ыз секция) емін-еркін ат?арады. Та?ы бір арты?шылы?ы, жылдамды? ?л?айды, 15-20 ша?ырымды? жылдамды?пен ?оз?алатын т?старды енді 50-60-пен ?ткереміз. ?ыр?а ?арай ?иналып, к?йіп-жанып ?зер шы?атын ескі машиналар жан азабы екен, ?азір джойстикті тартса? т?беге шы?а келесі?.
Уа?ыт «Эволюшн» тепловоздарыны? сапалы, сенімді машина екенін к?рсетті. «Локомотив» А? тапсырысымен «General Electric» компаниясы жаса?ан он тепловоз Алматы облысыны? таулы жолдарында сына?тан ?ткізілді. Т?жірибе локомотивті? айтарлы?тай ?немді екенін к?рсетті, б?рын?ы?а ?ара?анда жанар-жа?ар май шы?ыны 17 пайыз?а, ауа?а б?лінетін зиянды ?алды?тар 40 пайыз?а кеміген. Жа?а техниканы бас?ару?а Алматыда 130 адам дайындалды.
Шілде айында зауыт ашылып жат?анда б?рын?ы басшыларды? бірі, т?жірибелі, беделді теміржолшы «?р зат ?ай топыра?та жаратылды, сол елде шы?арылуы керек, ?йтпесе Ресей Италиядан «Жигулиді?» ?ндірісін ?келді, а?ыры не болды? ?ытай америкалы? «Хаммерді» алды, сапа жо?алады деген с?з. «Эволюшн» да соларды? кебін киеді. ?р халы?ты? ?з ?анына жа?ын к?сіпті ?стан?аны д?рыс. ?аза?тар ежелден ?ымыз, ?азы-?артасымен белгілі, сендерді? ?олдары? – ауыл шаруашылы?ы» деген еді.
?рине, бас?аны? аузына ?а?па? ?ою м?мкін емес, ?лы м?ратты ?стан?ан со? дос?а к?лкі, д?шпан?а таба болмау керек. Б?л міндетті ??растырушылар жа?сы т?сінген. Салтанат кезінде директор М. Тілеужанов «зауыт сенімді а?тайды, ж?мысымыз ел экономикасына серпін береді» деп ?кімет басшысына у?де етті.
Жан?али Хасенов
Суреттерді т?сірген С. Волошин
