До??ала? «??мырын» ?зартатын ?тымды жоба ?ажет

Халима Б??АР?ЫЗЫ

Темір жол желісіндегі жылжымалы ??рам до??ала?ыны? тозуы ?зектілігін жоймай келе жат?ан м?селе. Мамандарды? айтуынша, б?л жа?дай темір жол ж?мысыны? тиімділігін т?мендетіп, пойыздар ?оз?алысында орын ал?ан а?ауларды жою?а ж?мсалатын шы?ынны? артуына ы?пал етеді, сондай-а? ?оз?алыс ?ауіпсіздігіне де айтарлы?тай н??сан келтіреді. Сонды?тан до??ала? ж?быны? тозуын азайту ба?ытында іс-шараларды т?ра?ты ж?ргізу ?ажет-а?.

«Локомотив» А?-ны? локомотив ж?ндеуін ?йымдастыру бас?армасына ?арасты локомотив жа?дайыны? мониторингі б?лімі- ні? бас маманы Ольга Сеньков-скаяны? айтуынша, к?п жылдар бойы ж?ргізілген зерттеулерге ?арамастан, до??ала? ж?птарыны? тозу м?селесі толы? шешіліп бол?ан жо?. ?зірге мамандар до??ала? ж?быны? тозуына ?сер ететін салдарларды ?ана аны?та?ан. Оларды? арасында жолды? ?аттылы?ы, темір жолдарды? тарылуы, роликті подшипниктердегі б?йірлік сыр?анау подшипниктерін алмастыру, сондай-а? ?осымша ?а-жалу?а ?келіп со?тыратын пойыз салма?ыны? артуы сынды факторлар бар.

Жалпы, жылжымалы ??рамны? ?ай-?айсысыны? да до??ала?та-рыны? тозуыны? беле? алуы ?лем елдерін ала?датып отыр. Алайда, осынау к?рмеулі м?селені жоюды? біры??ай шешімі табыл?ан жо?. Сонды?тан ?р елді? темір жолы б?л ба?ытта ?зінше ?арекет етіп жатыр. М?селен, бізді? елде б?л м?селе алды??ы кезекте лубрикациялау, я?ни рельстерді майлау жолы ар?ылы шешілуде.

«Локомотив» А? мамандарыны? айтуынша, ке? ау?ымда?ы ха-лы?аралы? зерттеулер жылжымалы ж?не стационарлы рельс-майла?ыштарды, сондай-а? т?рлі ж?йедегі тара?майла?ыштарды пайдалануды? тиімділігі мол екенін д?лелдеген. Рельстерді майлау ?дісі ?сіресе жолды? ?исы? телімдерін-де пайдалы болып отыр. Я?ни, ол до??ала? ж?птарыны? тозуын екі есеге дейін т?мендетуге м?мкіндік береді екен. Десе де, майлауды? ?зін д?рыс ж?ргізбесе, м?селен, рельсті шамадан тыс майлап жіберсе, жылжымалы ??рамны? жолдан тайып кетуі, ?оз?алыс басында ??рамны? т?рып ?алуы сия?ты келе?сіз жа?дай туындауы ?бден м?мкін.

«Локомотив» А?-ны? локомотивтер базасында он рельсмайлаушы ?ондыр?ы орнатыл?ан. Олар тозу де?гейін айтарлы?тай т?мендетеді ж?не до??ала? ж?бы бандажында?ы тара?тарды? тозу м?лшерін Б?кіл-ресейлік к?лік инженерлеріні? ?ы-лыми-зерттеу институты мамандары ?сын?ан норма к?лемінде са?тау?а м?мкіндік береді. Жо?арыда айт?ан он рельсмайлаушы ?ондыр?ыны? алтауы 2ТЭ10Л (В) сериялы тепловоздарына орнатыл?ан. Бір айта кетерлігі, тепловоздарда?ы рельс-майлаушы ?ондыр?ы рельсті жанаса ж?ріп майласа, ВЛ60 сериялы т?рт электровоз?а орнатыл?ан рельс-майлаушы ?он-дыр?ы майлауды? т?йіспесіз ж?йесі бойынша ж?мыс істейді.

«Локомотив» А? бас маманы Ольга Сеньковская рельсмайлаушылар елімізді? до??ала? ж?птарыны? тара?тары ?ар?ынды тозып жат?ан телімдерде іске ?осыл?анын айтады. Аталмыш ?ондыр?ыны пайдалануды арнайы о?ытыл?ан локомотив бригадалары ж?зеге асыруда.

Лубрикациялау кезінде до??ала? ж?птарыны? тара?ын да майлау ж?зеге асырылады. Ол ?шін «Локомотив» А? мамандарыны? бас-тамасы мен ?сынуы бойынша 430 локомотив ??рамында графит бар ?зекше ?олданылатын майлау ??-рыл?ысымен жабды?талды. О?ан дейін 150 локомотивке с?йы? майды ?олданатын тара?майла?ыш ?ондыр?ы орнатыл?ан болатын. «Локомотив» А? мамандарыны? айтуынша, ?атты майды пайдалану тиімді, сонды?тан, алда?ы уа?ытта локомотив до??ала?ы ?шін ?атты майды пайдалану?а к?шу к?зделуде.

Локомотив шаруашылы?ында лубрикациялаумен ?атар, до??ала? ж?птарыны? тара?ын «плазмалы? бекіту» ?дісі ?олданылады. Б?л ?діс бойынша, до??ала? ж?бы арнайы ??рыл?ыны? к?мегімен жо?ары температурада?ы плазмалы? жо?-?ыда ??деліп, до??ала? банда-жыны? металл ??рылысыны? бе-кемдігі артады. «Локомотив» А? осы ?діспен жыл сайын екі ж?здей до??ала? ж?быны? «?мірін» ?зартып келеді.

До??ала? профилі тозса, ол ж?ндеу деполарында?ы токарлы-фрезерлі станоктарда жону?а ж?нелтілетіні белгілі. Біра?, локомотив до??ала?тарын жону ?ома?ты ?аржылы? шы?ын ж?м-сауды талап етеді. «Локомотив» акционерлік ?о?амынан ал?ан дерекке ж?гінсек, со??ы жылдары тоз?ан до??ала?тарды жону?а ж?нелту о?и?асы Арыс, ?ара-?анды, Защита, Астана, Алматы, Ма?ат, Жем ж?не Шу локомотив деполарында жиі тіркелген. Ал б?гінгідей ?аржылы? да?дарыс заманы шы?ынды аз ж?мсауды талап етеді. Сонды?тан, до??ала? пен рельсті? тозу м?селесін шешуге темір жолды? ??рылымды? б?лімшелері т?гел ?атысуы ?ажет дейді локомотившілер. Сонда ?ана о? н?тижеге ?ол жеткізуге болады екен. Себебі, жылжымалы ??рам до??ала?ыны? тозуына ?сер ететін факторларды? бірі сапасыз жол, пойызда?ы арты? салма? десек, жол шаруашылы?ы жол сапасын арттырып, ?оз?алыс шаруашылы?ы пойыздар салма?ына берілген талапты орындауы тиіс. ?рине, б?гінде б?л ба?ытта бір?атар ж?мыс істеліп те жатыр, алайда рельс-тер мен жылжымалы ??рамны? до??ала? ж?птарын пайдалану мерзімін арттыру?а м?мкіндік беретін прогрессивті ?діс ?лі к?нге табыл?ан жо?.