"?артай?ан" локомотивті? иммунды? ж?йесі ?айтсе к?шейеді?
?аза? машинистеріні? ескірген локомотивпен тапсырманы толы? орындап жат?аны та? ?алдырады. Себебі, бізді? елдегі ж?к ж?не жолаушы пойызын ж?ргізетін локомотив атаулыны? 76 пайызыны? тозы?ы жеткен. Ал ?олданыста?ы локомотивтерді? 63 пайызы 30 жылдан астам уа?ыт пайдаланылып келеді. Егер локомотив паркін жа?артып, локомотив ж?ндеу ж?йесін жетілдірмесек, темір жолда?ы тасымалды игеру м?мкін болмай ?алады. Б?л ж?нінде «?аза?стан темір жолы» ?лтты? компаниясыны? еншілес к?сіпорыны «Локомотив» акционерлік ?о?амында ?ткен ке?ейтілген ке?есте с?з болды.
?рине, локомотив паркін жа?арту ж?ріп жатыр, американды? «Дженерал электрик» компаниясыны? технологиясымен 202 магистральды тепловоз жа?артылып, 4 электровоз отанды? мамандарды? жобасы бойынша модернизациядан ?тті. Жа?а буынны? локомотивтері де сатып алынуда. Т?уелсіз елімізді? т???ыш тепловозы т?сауын кесті. ?ытайлы? ?ріптестермен электровоз жасау туралы м?міле жасалды. ?аза?стан аума?ында ж?к тасымалдайтын электровоз ??растыруды? т?жырымдамасы на?тылануда. ?ыс?а ?айыр?анда, локомотив паркін жа?арту?а ж?мсалатын ?аржы шамамен 1 триллион те?геге жетпек. Б?л шаралардан кейін ж?ндеу ?ызметіне деген с?раныс азаяды. Б?л ж?ндеу мекемелеріндегі ж?мысшыларды? ?ыс?аруына ?келуі м?мкін. «Локомотив» А? президенті ?адыл Таласпековті? айтуынша, ол адамдар ж?мыссыз ?алмайды. Себебі, 2020 жыл?а дейін ?ш мы?нан астам машинист пен машинист к?мекшісі ?ажет болады. Сонда локомотив ж?ргізушілер армиясы ?ыс?ар?ан кадрларды ?айта о?ытып, дайындау ар?ылы толы?тырылатын болады. Біра? о?ан дейін он-он бес жылдай уа?ыт керек. Сонды?тан ?олданыста?ы ескі де болса жарамды локомотивтерді техникалы? жа?дайда ?стап т?ру ?шін ж?ндеу технологиясын жетілдіру керек дейді мамандар. Себебі, ж?ндеу к?сіпорындарыны? ?осал?ы б?лшектермен, локомотив ?ондыр?ыларымен уа?тылы ?амтамасыз етілмеуі, локомотивтерді? ж?ндеуге мерзімінде а?ытылмауы, локомотивтерді? жоспардан тыс ж?ндеуге кіруі мен ж?ндеу орнында т?ру уа?ытыны? к?бейіп кетуі сия?ты себептерге байланысты ?ткен жылды? ж?ндеу жоспары орындалмай ?алды. Ал б??ан 2003-2006 жылдары жоспарлы ж?ндеуге кіру о?и?асыны? азай?анымен, 2007-2008 жылдары б?л к?рсеткішті? керісінше ?сіп кеткенін ?осы?ыз. «Локомотив» А? ат?арушы директоры Ба?берген Жа?сылы?ов негізінен модернизациядан ?ткен локомотивтерді? жиі б?зылатынын тілге тиек етті. Сонды?тан ?ткен жылы ж?ндеу ?ызметін ?сынатын «?ам?ор ж?ндеу корпорациясы», модернизациялауды? авторы «Дженерал электрик» ж?не сервистік ?ызмет к?рсететін «Локомотив сервис орталы?ы» жетекшілері осы м?селені? м?нісін білу ?шін бірнеше рет бас ?осыпты, тепловоз б?лшектеріні? істен шы?у себебін тал?ыла?ан. Біра?, жа?артыл?ан локомотивті? жиі б?зылуыны? сыры ?лі аны?тал?ан жо?. «Дженерал электрик» компаниясы локомотивті? тартым электр ?оз?алт?ышына т?сетін салма?ты азайту ?шін компьютерлік ба?дарлама?а ?згеріс енгізген екен, б?л шара да жа?дайды ?згерте алмапты. Ал ?аза?станды? мамандар локомотив тораптарыны? істен шы?уыны? сыры тепловозды? электр сызбасыны? шала жасалуында жатыр деген пікірде. Сонды?тан ?з шешімдеріні? д?рысты?ын д?лелдеу ?шін зерттеу жасату ма?сатында ?ылыми-зерттеу институттарын тарту?а бел байлапты. Ал о?ан дейін модернизациялан?ан тепловозды? техникалы? жа?дайын жа?сарту ?шін ?азалы–?андыа?аш, Ма?ат–Ма??ыстау темір жол телімдерінде ?атынайтын пойыздар салма?ын тиісті нормадан 500 тонна?а т?мендетті.
Темір жол к?ліктеріні? б?зылуына сапасыз отын да «септігін» тигізіп жатыр. ?стіміздегі жылы отын насостарыны? істен шы?у о?и?асыны? к?бейіп кетуі со?ан д?лел. Б?л жылу-электр кешендері жеткізетін дизель отыныны? сапасына байланысты к?рінеді. Себебі, сапасыз отын ??рамында?ы парафиндер отын фильтріне т?рып ?алып, отынны? ?туіне кедергі келтіреді.
«Локомотив» А? жуырда локомотивтерді техникалы? жа?ынан жара?тал?ан деполарда ?ана ж?ндету туралы м?селені ?арастырма?. Осылайша тиісті талап?а жауап бермейтін ж?ндеу мекемелерін тапсырыстан ?а?па?. Б?лкім, ж?ндеушілер сонда ?ана технологиялы? жа?ынан жара?тану?а бет б?рар. Себебі, локомотивті? техникалы? жа?дайыны? т?мендеп кетуіне д?л осы ж?ндеу цехтарыны? технологиялы? ?ондыр?ылармен жара?талу нормаларына жауап бермеуі, локомотив ?ондыр?ыларыны? б?зылуын ерте бастан аны?тайтын диагностикалы? ??ралдарды? жеткіліксіздігі, локомотив ж?ндеу технологиясыны? б?зылуы сия?ты факторлар ?сер етіп отыр.
Халима Б??АР?ЫЗЫ
