Локомотив шаруашылы?ын ?лкен ?згерістер к?тіп т?р
?аза?станда?ы локомотив атаулыны? 63 па-йызы 30 жылдан арты? уа?ыт пайдаланылып келеді. Ал локомотив паркіні? 76 пайызыны? тозы?ы жеткен. Міне, осындай к?нерген паркпен тартым ?ызметін ?сынып отыр?ан "Локомотив" акционерлік ?о?амы локомотив ?німділігін ?амтамасыз етуде Беларусь елінен 42 пайыз?а, Украинадан 49 пайыз?а жо?ары к?рсеткішке ?ол жеткізді. ?аза?стан локомотивтерді? ?німділігі ж?нінен Ресейден ?ана т?мен – арада?ы алша?ты? 4 пайыз ?ана. Егер локомотив паркін жасартып, ?олданыста?ыларыны? техникалы? жа?дайын жа?сартса?, онда локомотив ?німділігі бойынша б?дан да жо?ары к?рсеткішке иек арту?а болады.
«?аза?стан темір жолы» ?лтты? компаниясыны? бас ?имаратында «Локомотив» А? ?йымдастыр?ан ке?ейтілген ке?естен кейін біз осындай то?там?а келдік. «Локомотив» А? филиалдары – локомотив пайдалану деполарыны? жетекшілері мен ж?ндеу к?сіпорындары ?кілдеріні? ?атысуымен ?ткен б?л бас?осу?а ?лтты? компанияны? локомотив шаруашылы?ына ?атысты ??рылымдарыны? басшылары да ша?ырылыпты.
Локомотив ж?ндеуді?, техникалы? ж?не сервистік ?ызмет к?рсетуді? сапасын к?теру м?селесін ке?інен тал?ыла?ан жиында ал?аш болып с?з ал?ан «?ТЖ» ?К» А? вице-президенті Ермек ?изатов Елбасы Жолдауында ж?ктелген міндеттерді, тасымалдау ж?мысын ж?зеге асыру ?шін темір жол к?лігі саласы ?ашанда са?адай-сай т?руы керек екенін еске салды. «Темір жол саласында алда?ы он жылда ат?арылатын ау?ымды іс-шаралар ?лтты? компанияны дамытуды? 2020 жыл?а дейінгі ба?дарламасында к?рініс тап?ан. Ол міндеттерді ж?зеге асыру жауапкершілігі бірінші кезекте локомотившілерге ж?ктеледі. Компания Стратегиясы саланы ?айта ??рылымдаумен ?атар, негізгі бизнес-процестерді, персоналдарды бас?ару, корпоративті бас?аруды жоспарлауды? ж?не ж?зеге асыруды? жа?а жолдарын белгілейді, – деген Ермек ?нуарбек?лы «Локомотив» акционерлік ?о?амыны? 2020 жыл?а дейін жаса?ан даму стратегиясына о? ба?а берді.
«Б?гінгі та?да Компанияны? Директорлар ке?есінде ?аралып жат?ан б?л ??жат локомотив шаруашылы?ыны? ж?мысына т??керіс жасайды», – деді вице-президент. Б?гінгі та?да ?айта ??рылымдау кезінде пайдалану, ж?ндеу ж?не сервистік ?ызмет к?рсету ??рылымдарына б?лініп кеткен локомотив шаруашылы?ы салаларыны? арасында?ы байланыс регламентін на?тылауды? ма?ызы зор. Жылжымалы ??рамдар ж?ніндегі бас?арушы директор Марат Медеубаев осы м?селеге ке?інен то?талды. Ал ?оз?алыс ?ауіпсіздігі департаментіні? директоры Бекболат Нарегеев - ?оз?алыс ?ауіпсіздігін ?амтама-сыз етуде локомотив шаруашылы?ына ж?ктелетін жауапкершілік ж?гіні? ?ашанда салма?ты екенін айта келе, ?кінішке ?арай, а?ау атаулыны? к?бі д?л осы шаруашылы??а тиесілі болып жататынына ала?даушылы? білдірді. Сонды?тан ол «Локомотив» А?, «ЛСЦ» А? ж?не «?ам?ор-локомотив» ЖШС жетекшілері-не техникалы? саба?тарды? сапасын к?теріп, о?ан мекеме басшыларыны? ?атысуын ?амтамасыз етуді с?рады. Оны? ?стіне, Компания басшылы?ы ?оз?алыс ?ауіпсіздігін ?амтамасыз ету шараларына мекеме басшыларыны? тікелей ?атысуын ?амтамасыз ететін нормативтік ??жаттарды ?айта ?арау?а ?сыныс жасап отыр.
Локомотив ?німділігін ?сіруді? ал?ышарты бар
?аза? темір жолында?ы локомотив шаруашылы?ын алда?ы он жылда ?лкен ?згерістер к?тіп т?р. Б?л туралы «Локомотив» А? президенті ?адыл Таласпековті? «Локомотив» акционерлік ?о?амыны? 2020 жыл?а дейінгі техникалы? даму стратегиясы туралы баяндамасында ке?інен с?з болды. Стратегия локомотив паркін жа?арту, пайдалану ж?йесін жетілдіру, ж?ндеу мен сервистік ?ызмет ж?йесін жетілдіру, тасымалдау ?дерістерін автоматтандыру ж?не а?параттандыру, энергоресурс ?немдеу технологияларын енгізу, ?оз?алыс ?ауіпсіздігін ?амтамасыз етуге ба?ыттал?ан техникалы? ??ралдарды енгізу сия?ты алты ба?ыттан т?рады.
Д?л осы ба?ыттарды? та?дап алынуы локомотив тартымына деген с?ранысты ?амтамасыз етумен байланысты. Сонды?тан локомотив паркіні? сапалы ??рамына ?атысты бірер с?з айтпай кетуге болмас. Б?гінде локомотив паркіні? 76 пайызы тозып т?р. Демек, паркті жа?арту ?ажеттігі туындайды. Б?л ба?ытта американды? «Дженерал электрик» компаниясыны? технологиясымен 202 тепловозды? жа?артылып, 4 электровозды? отанды? мамандарды? жобасы бойынша модернизациядан ?ткенін айту керек. Сонымен бірге, жа?а буынны? локомотивтері сатып алынуда. Отанды? тепловоз ??растырылды. ?ытайлы? ?ріптестермен электровоз жасау туралы м?міле жасалды. Енді елімізде ж?к тасымалдайтын электровоз ??растыру ?ол?а алынба?. Осылайша алда?ы он жылда локомотив паркі жасарып шы?а келмек. Б?л ?з кезегінде локомотивтерді ж?ндеуге ж?мсалатын шы?ынды айтарлы?тай азайтады.
?адыл Таласпековті? айтуынша, паркті жа?арту, жа?а буынны? локомотивтерін енгізу ?аржылы?, техногенді ж?не ?леу-меттік тиімділікке ?ол жеткізеді. Алайда, медальді? екі беті болатындай, кейбір жетістіктер ?леуметтік блок?а о? ?сер етпеуі м?мкін. Себебі, пайдалану ж?не ж?ндеу ж?мыстарын о?тайландыр?анда, жа?а локомотивтерді ?олданыс?а шы?ар?анда, процестер а?параттандырудан ?ткенде персоналдарды? ?ыс?аруына ?келіп со?ады. Бас?а шаруашылы?ты айтпа?анда, тек «Локомотив» А?-на ?арасты ж?ндеуші мамандарды? то?ыз ж?зден астамы ?ыс?аруы м?мкін екен. «Біра?, олар ж?мыссыз ?алмайды. ?йткені, 2020 жыл?а ?арай жа?адан салынып жат?ан темір жол телімдері ?олданыс?а берілгенде ж?не ж?к тасымалдау к?лемі ?скенде 3 мы?нан астам машинист пен машинист к?мекшісі ?ажет болады. Сонда локомотив ж?ргізушілерді? ?атарын ?ыс?арту?а ?шыра?ан кадрларды ?айта о?ытып, дайындауды? есебінен толы?тырамыз», – дейді ?адыл Секен?лы.
Деполар о?тайландырылады
Б?гінгі та?да «Локомотив» А? ??рамында 29 негізгі депо ж?мыс істейді. Осы деполарды? б?рін ?ос?анда штатта 20 мы??а жуы? адам е?бек етеді екен. Соны? 73 пайызы локомотив бригадалары. Локомотив деполарын топтастырып, жа?а б?лімшелер ашылып, жекелеген филиалдар таратылуы м?мкін. «Негізінен 5 негізгі депо, 6 айналым депосы, 4 ауысым ?осынында ?згерістер болады. Соны? ішінде локомотив бригадаларыны? 3 ауысым ?осыны ж?не 7 демалыс ?йі таратылады. Ал жа?а темір жол желілеріні? салынуына байланысты Жа?а?зен ж?не Алтынк?л айналым депосы мен 6 демалыс ?йі ??рылады. Б?л жа?а серияда?ы локомотивтер ?ызмет к?рсететін иіндерді о?тайландыру жоспарымен байланыс-ты. Ал осы иіндердегі локомотив паркі жа?а серияда?ы паркке алмастырылады да, ?олданыста?ы локомотивтер о?тайландыру ?арастырылма?ан бас?а телімдерге беріледі», – дейді «Локомотив» А? жетекшісі.
Жа?а локомотивтерді пайдалану?а бергенде олар?а техникалы? ?ызмет к?рсетуді? т?сілдерін ?арастыру керек. Сервистік ?ызмет к?рсету орталы?тарыны? орны локомотивтерді? техникалы? ?ызмет к?рсету арасында?ы ж?рісіні? артуын ескере отырып, белгіленіпті. М?селен, 2Т10М тепловозы ТО-3 ж?ндеуіне ?р 20 к?н сайын кірсе, «Эволюшн» тепловозы 90 т?уліктен со? кіреді. Оны? ?стіне, жа?а локомотивтерді к?рделі ж?ндеуден ?ткізу м?селесі 2015 жылдан кейін ?ана ?арастырылады. Себебі, 2003 жылы сатып алын?ан ал?аш?ы ?ш KZ4A локомотивіні? к?рделі ж?ндеуден ?ту мерзімі 2015 жылы келеді. Ал бірер жыл б?рын ?ана сатып алын?ан локомотивтер к?рделі ж?ндеуге 2020 жылдан кейін кіреді. О?ан дейін б?л локомотивтер орта ж?ндеуден ?ткізіліп т?рады. Сонды?тан 2020 жыл?а дейін к?рделі ж?ндеуге бар бол?аны ескі сериядан 452 локомотив, ал жа?а сериялы 5 локомотив кіргізіледі. К?рделі ж?ндеу к?леміні? т?мендеуіне байланысты осы ма?сатта ж?мсалатын ж?не техникалы? ?ызметке жоспарланатын е?бек шы?ындары азаяды. Б?л локомотив ?німділігін ?сіруге м?мкіндік береді. Біра?, е?бек шы?ындарыны? т?мендеуі жекелеген ?ндірістерді? ?ыс?аруына, м?селен, ж?ндеу ж?мысын ж?ргізушілерді? ?ыс?аруына алып келеді. К?сіпорынны? даму стратегиясында ?оз?алыс ?ауіпсіздігін ?амтамасыз етуге баса м?н беріліпті. Б?л ретте 2015 жыл?а дейін ?олданыста?ы паркті ?ауіпсіздік ??ралдарымен жабды?тау ?шін 3 мы? ?ауіпсіздік аспабы, 800-ге жуы? радиостанция сатып алынады.
Ж?ндеу т?сілін б?з?андар тапсырыстан ?а?ылады
Ж?к ж?не жолаушы тасымалын ?амтамасыз ететін локомотивтерді? а?аусыз ж?ріп-т?руына жауапты ж?ндеу к?сіпорындары тиісті талап де?гейінен к?рініп отыр ма? Б?л с?ра??а «Локомотив» А? ат?арушы директоры Ба?берген Жа?сылы?овты? баяндамасынан жа-уап алу?а болатындай. «Локомотив» А? ?ткен жылы локомотив ж?ндеуді ж?зеге асыратын 38 к?сіпорынны? ?ызметін т?тын?ан. Н?тижесінде ж?ндеу жоспары 96,1 пайыз?а орындалды. «А? берен», «Зергер» ЖШС-лары жоспарды ж?з па-йыз орындай алмады. Ж?ндеу жоспарыны? орындалмауына ж?ндеу мекемелеріні? ?осал?ы б?лшектермен, локомотив ?ондыр?ыларымен уа?ытылы ?амтамасыз етілмеуі, локомотивтерді? жоспардан тыс ж?ндеуге кіруі мен ж?ндеуде т?ру уа?ытыны?, сондай-а?, ірі ж?ндеу т?рінен кейін ?арсылы? ша?ымдарды? артуы ?сер еткен. Локомотивтерді? ж?ндеуде тиісті уа?ыттан арты? т?руына жол берген Т?ркістанда?ы «А? берен» ЖШС ж?ндеуде 8 т?улік т?руы тиіс локомотивті 32,8 т?улік ?ста?ан. Ал Жа?ар?ада?ы «Зергер СБ» к?сіпорыны локомотивті ж?ндеуде т?ру уа?ытын 12,2 есеге ?сіріп жіберген. С?йтіп, 8 т?улік т?руы тиіс локомотив аталмыш мекемеде 97,5 т?улік бойы «?она?та бол?ан». Локомотивті? ж?ндеуде т?ру уа?ытын асырып жіберген мекемелерге келісімшарт?а с?йкес, 61,5 млн те?ге айыпп?л салынды. Ба?берген ??дайберген?лыны? айтуынша, б?гінде б?л соманы? 98 пайызы ?ндіріліп алыныпты. ?олда?ы дерекке с?йенсек, «Локомотив» А? тарапынан 2009 жылы ж?н-деу мекемелеріне ж?нелтілетін ?арсылы? ша?ым алды??ы жылмен салыстыр?анда 28 пайыз?а т?мендеген. Ат?арушы директор б??ан 2ТЭ10МК локомотивіне сервистік ?ызмет к?рсетуді енгізуді? о? ?сер еткенін айтады.
Б?гіндері локомотивтерді техникалы? жа?дайда ?стап т?ру ?шін ж?ндеу технологиясын жетілдіруді? ма?ызы артып т?р. ?рине, локомотивтерді? б?зылу жиілігіні? ?суін локомотив паркіні? тоз?анымен т?сіндіруге болар еді. Біра? Ба?берген Жа?сылы?овты? с?зіне ?ара?анда, жиі б?зылатын локомотивтерді? арасында модернизациядан ?ткен локомотивтерді? ?лесі басым екен. Сонды?тан ?ткен жылы ж?ндеу ?ызметін ?сынатын «?ам?ор ж?ндеу корпорациясы», модернизациялауды? авторы «Дженерал электрик» ж?не сервистік ?ызмет к?рсететін «Локомотив сервис орталы?ы» жетекшілері тепловоз б?л-шектеріні? істен шы?у себебін тал?ылау ?шін бірнеше рет бас ?осыпты. Алайда, жа?артыл?ан локомотивті? б?зылу себебі ?лі аны?талмапты. «Дженерал электрик» компаниясы локомотивті? тартым электр ?оз?алт?ышына т?сетін салма?ты азайту ?шін компьютерлік ба?дарлама?а ?згеріс енгізген екен, б?л шара да н?тиже бермепті. Ал отанды? мамандар локомотив тораптарыны? істен шы?уына тепловозды? электр сызбасыны? шала жасалуы себеп болуы м?мкін деген болжам айтуда. Болжамдарыны? д?рысты?ын д?лелдеу ?шін зерттеу ж?ргізуге кіріспек. Ал ?зірше модернизациялан?ан тепловоздар ?атынайтын ?азалы – ?андыа?аш, Ма?ат–Ма??ыстау темір жол телімдеріндегі пойыздар салма?ы 500 тонна?а т?мендетілген.
Ке?ейтілген ке?есте белгілі бол?анындай, алда?ы уа?ытта локомотив ж?ндеумен айналысатын мекемелерге ?ата? талап ?ойылады. Я?ни, «Локомотив» А? ?з балансында?ы локомотивтерін техникалы? жа?ынан жара?тал?ан деполар?а ?ана ж?ндету м?селесін ?арастырма?. Осылайша, тиісті талап?а жауап бермейтін ж?ндеу мекемелері тапсырыстан ?а?ылады. Б?л-кім, осы жа?дайдан кейін ж?ндеушілер технологиялы? жа?ынан жара?танып, ж?ндеу сапасын к?теруге бет б?ратын шы?ар.
?ома?ты ?аржы б?лінсе...
Локомотивті? ж?ндеу сапасын ?айтсек арттырамыз деген м?селені тал?ылау?а жиыл?ан ж?ндеу мекемелеріні? ?кілдері арасында с?з ал?ан «?ам?ор-Локомотив» ЖШС-ны? бас директоры <b>Д?улет ?азыбеков</b> со??ы жылдары локомотивті ж?ндеуге ж?мсайтын ?аржыны? аза-йып бара жат?анын тілге тиек етті. «Локомотивтер тоз?ан сайын оны ж?ндеуге ж?мсалатын шы?ын к?бейе т?седі. Ал «Локомотив» А? тарапынан ж?ндеу шы?ындары керісінше ?ыс?артылуда. Сонды?тан осы м?селеге т?сіністік танытса...», – дейді Д?улет ?ділхан?лы. Біра? б??ан локомотив иелері ескі локомотивті ?ома?ты ?аржы?а ж?ндеткенше, жа?асын сатып алуды ма??л к?ретіндерін айтады.
Осы жылды? бірінші то?санында «Локомотив» А? мен «?ам?ор-Локомотив» ЖШС к?рделі ж?ндеуге т?ленетін ?аржыны ?олма-?ол (факті бойынша) т?леу туралы келісімге ?ол ?ой?ан-ды. «Б?л келісім бір ай?а жасалды. Сонды?тан біз ?осал?ы б?лшектерді бір ай?а ?ана м?лшерлеп сатып аламыз. Келесі ай?а та?ы да келісімшарт жасаса?, б?лшекті та?ы да сол ай?а ша?тап алу керек болады. Б?л біз ?шін тиімсіз. ?йткені, ?осал?ы б?лшектерді? к?п б?лігін Ресейден алдырамыз. Ол жа??а тапсырыс беріп, алып келгенше уа?ыттан ?тыламыз, ал бір айдан со? та?ы тапсырыс беруге тура келеді. Егер ?осал?ы б?лшектерді ?аза?станнан сатып алып жатса?, б?л м?селені к?термес едік. Ресейге ?айта-?айта тапсырыс беру біз ?шін ?ып-?ызыл шы?ын. Мені?ше, ж?ндеу а?ысын факті бойынша т?леу ж?йесіні? келісімшартын жарты жыл?а жасау керек, б?л екі тарап ?шін де тиімді болады, – дейді «?ам?ор-локомотив» ЖШС басшысы. – Мен кезінде машинист болып істегенмін, сонда к?мекшім ?рбір 20 минут сайын тепловозды? екі секциясын да ба?ылап шы?атын. ?азір ?олданыста?ы локомотивтерді? к?пшілігі ке?ес заманында шы??ан, оларды тарих ?ойнауына шы?арып сал?анша, сол техниканы к?тіп-?стауда талап етілетін н?с?аулар орындалуы керек. Сол н?с?ауларды білетін машинист пен к?мекшісі жол ?стінде ?алыптан тыс жа?дай орын алса, ?андай ?рекет жасау керегін жа?сы біледі. Б?гінде б?л д?ст?рді Аяг?з сия?ты санаулы деполар ?ана са?тап отыр. Сонды?тан да, осы депоны? локомотив бригадалары-ны? ж?мысынан кін?рат таппайсыз. Ал кейбір депо басшылары бізді? міндетіміз локомотив ж?ргізу ?ана деп ??атын сия?ты. С?йтіп, секцияда?ы болмашы а?ауды? арты айыры?ша а?ау?а алып барады. ?шінші м?селе – ж?ндеу мен техникалы? ?ызмет к?рсетуді? арасын ашып алуымыз керек. Техникалы? ?ызмет к?рсеткенде б?зыл?ан б?лшекті? орнына жа?асын салып береді. М?ны сервис орталы?тары ат?арады. Ал біз б?зыл?ан б?лшекті алып, оны ж?ндеп, орнына ?айта орнатамыз. Ал «Локомотив» А? бізден б?зыл?ан б?лшекті? орнына жа?асын салуды талап етеді. Онда бізді? сервистік орталы?тан айырмамыз болмайды. Оны? ?стіне, бір агрегатты? екі б?лшегі ?ана б?зыл?ан, бас?алары сау болса, ол агрегатты ла?тырып тас-тау керек пе? Міне, осы м?селелерді? басын ашып алса?, ж?ндеу сапасы артады».
Т?йін
?ызу тал?ы?а ?лас?ан ке?есте жарысс?зге шы?у?а ниет білдіргендер к?п болды. Б?л локомотив иелеріні?, сол локомотивті ж?ндейтін, сервистік ?ызмет к?рсететін к?сіпорындарды? локомотивтерді? техникалы? жа?дайыны? жа?сар?анына м?дделі, тілектес екенін а??арт?андай. Жарты к?нге созыл?ан жиын со?ында «Локомотив» А?, «?ам?ор менеджмент» ЖШС, «Локомотив сервис орталы?ы» А? ж?не локомотив ж?ндеуші жекеменшік к?сіпорындар арасынан Павлодарда?ы «Ал?а» ЖШС басшысы локомотивтерді? техникалы? жа?дайын тиісті де?гейге к?теруге жол ашатын ?арар?а ?ол ?ойды. Б?л ?арар тараптарды? арасында локомотивтерді? техникалы? жа?дайын жа?сарту жолында?ы байланысын ны?айту?а м?мкіндік береді деген ?міт бар.
Халима Б??ар?ызы
